فلسفه ی علمِ حکمای مسلمان و پیشینه ی ارسطویی آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

ندارد

چکیده

اگرچه مشهور است که فلسفه ى علم دانشی جدید و محصول قرون نوزدهم و بیستم است، اما این
نوشتار بر آن است که پیشینیان نیز به تناسب و فراخور علومِ خود، نوعی علم شناسی را بنا کرده اند
که نسبتش با علوم آن زمان با نسبت فلسفه ى علم با علوم جدید قابل تطبیق است؛ و می توان آن را
منطق علم یا فلسفه ى علم پیشینیان خواند. این نوشتار این دانش را در آثار ارسطو و بسط آن را در
نزد حکمای مسلمان جستجو می کند. نخست چهار مسأله از مهمترین مسائل فلسفه ى علم جد ید
یعنی: ممیزات یک تحقیق علمی، شرایط لازم برای صحت تبیین های علمی، ارزش معرفتی و حدود
واقع نمایی تبیین های علمی و روش های دانشمندان در مطالعه ى طبیعت، انتخاب گردیده؛ سپس در
هر مسأله ابتدا آرای ارسطو، آنگاه مباحث اندیشمندان مسلمان در آن باب مطرح شده است . حاصل
بررسی آن است که اولاً در آثار ارسطو به هر چهار مسأله عنایت شده است؛ ثانیاً روشن گردیده که
حکیمان مسلمان نه تنها در هر چهار مسأله در نقد ، توسعه، تعمیق و تکامل فلسفه ى علم ارسطویی
نقشی انکار ناپذیر داشته اند؛ بلکه ابواب جدیدی را نیز در این قلمرو گشود هاند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Muslim Philosophers' Philosophy of Science and its Aristotlean Legacy

چکیده [English]

It is well known, though, that the philosophy of science is a new
branch of knowledge, but this article has showed that the ancient
scholars have also supplied in their scientific investigations some
kind of science which can be called “Logic of science” or
“Philosophy of science” [or philosophical scientiology]. First, four
of the most important issues in the new philosophy of science i.e.
criterions of scientific investigations, necessary conditions for
accuracy of scientific explanations, epistemic values, and status of
scientific theories and scientific methods for scientific discoveries,
were selected. In each of them, first, we illustrate Aristotle's
account, then, Muslim thinkers one. Tow point were attained: 1-
Aristotle's idea contains all of these issues. 2- Muslim thinkers have
played significat role not only in, deepening and criticizing of the
Aristotelian philosophy of science, but also in its later development

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aristotle
  • Muslim thinkers
  • philosophy of science
  • scientific investigations
  • scientific explanations
  • epistemic values
  • scientific methods for scientific discoveries