بررسی مبانی فقهی مشروعیت حقوق ادبی و هنری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

ندارد

چکیده

پدید آورندة اثر ادبی و هنری که با استفاده از هوش، استعداد و نبوغ خود در محیط فکر و
اندیشه اش اثری را خلق م ی نماید، از آنجا که او هنوز اثر را در خارج بر روی کاغذ، تابلو نوار و
... متجلی نساخته است ، اثر مزبور در ملکیت ذاتی و تکوینی او م ی باشد و هیچ کس نم ی تواند
او را وادار به ظاهر ساختن اثر مزبور بر روی اشیا ء خارجی نماید . او حتی پس از آنکه اثر را با
اختیار خویش در خارج متجلی ساخت بر آن ملکیت ذاتی دارد . زیرا آنچه در خار ج ظاهر
گشته تصویر اثری است که اصل آن در ذهن و محیط فکر پدید آورندة خلاق می باشد. دلیل
فقیهان بر مشروعیت حقوق معنوی پدید آورنده می تواند همین امر باشد زیرا که اثر از پدید
آورندة آن به هیچ وجه جدا نیست . او همانگونه که بر فکر و شخصیت خود سلطه دارد بر اثر
خود نیز که برآیند آن دو می باشد، سلطه و مالکیت ذاتی دارد و به خاطر همین سلطه علاوه
بر حقوق معنوی، حقوق مادی اثر نیز متعلق به خود او است. بر فرض اینکه ملکیت ذاتی او
را نسبت به حقوق مادی اثرش نپذیریم م ی توان ملکیت عرضی حقوق مزبور را برای او ثابت
نمود. این ملکیت عرضی م ی تواند اصلی و یا تبعی باشد . اثر پس از خلق و تجلی آن بر روی
کاغذ، تابلو و ... ممکن است از ملکیت ذاتی پدید آورنده خارج شده باشد لیکن در ملکیت
اعتباری او قرار دارد و تا وقتی که حقوق مادی آن را به دیگری انتقال نداده در ملکیت
عرضی اصلی او قرار دارند و م شتری به بهانة خرید نسخه ای از آن اثر نمی تواند در آن حقوق
دخل و تصرفی نماید . او فقط حق استفادة مشروع از قبیل مطالعه ، سرگرمی و ... اثر را دارد .
زیرا آنچه داخل در مبیع (نسخة خریداری شدة کتاب و ...) می باشد فقط فیزیک نسخة اثر و
انتفاع از آن برای مطالعه و ... می باشد و به گواه عرف عام و خاص، حقوق مادی اثر به
مشتری منتقل نشده است . حال اگرملکیت اولی اصلی را نیز نپذیریم ملکیت اولی تبعی برای
پدید آورنده نسبت به حقوق ادبی و هنری ثابت است همانگونه که بنابر قاعدة (النم اء
للاصول) مالک درخ ت، مالک میوه های آن م ی باشد پدید آورندة اثر نیز مالک حقوق ادبی و
هنری اثر مزبور است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating Juristic Essentials of Copyright

نویسنده [English]

  • Mehdi Khodaee
چکیده [English]

Creator of a piece of literature or art owns, in fact, essentially
what he has created and this can be a basis for proving the copyright
in the Islamic jurisprudence. Should one doubt it, we can assert that
the creator has an accidental ownership as well which makes others
avoid violating his right to its material benefits. This is what this
essay intends to prove